Opis
Malina (lat. – Rubus idaeus) je biljka porodice Rosaceae. Poznata je od davnina kao ljekovita biljka. Zovu je još i himber (od njem. – Himbeere).Višegodišnji žbun sa uspravnim, zeljastim stablom. Listovi složeni od 3-7 listića, dlakavi. Cvjetovi bijeli sa dugačkim cvjetnim drškama, sakupljeni na vrhovima grana ili u pazuhu listova u grozdaste cvasti. Plodovi su mnogobrojne koštunice koje su spojene razraslom, sočnom cvjetnom ložom crvene, ređe žute boje. Malina je trajna biljka grmastog oblika. U prvoj godini izbiju do 2 metra visoke mladice, koje do zime odrvene. U drugoj godini ove mladice razgranjuju se, cvatu i donose plod. Stabljika je okrugla i obrasla cekinjastim bodljama. Listovi su neparno perasti, sastavljeni od 3 do 5 listića koji imaju dugačku peteljku, dok su listovi sa strane skoro sjedeći na peteljci. S gornje strane listovi su svjetlozeleni, a s donje strane pokriveni gustim dlakama. Po rubu su pilasto nazubljeni. Cvjetovi su bijele boje i pravilni. Plod je crven i soćan, nalik kupini; ima upadan miris i sladak ukus. Listovi, takodjer, ugodno, ali slabije, mirišu…
Porijeklo:
Postoji legenda koja kaže da je latinsko ime maline – Rubus Idaeus – izvedeno od planine Ida u Turskoj gde su je otkrili grčki bogovi i tako joj dali ime. U to vrijeme malina je korištena u medicinske svrhe mnogo više nego kao hrana, a bobice nisu bile kultivisane već brane u divljini. Skupljali su ih i stanovnici Troje, kao i ljudi iz naselja u podnožju planine. Zapisi o pripitomljavanju su pronađeni u 4. vijeku u spisima Paladiusa, Rimskog poljoprivrednika, a sjemenke su pronađene i u rimskim utvrđenjima u Britaniji. Tako su najvjerovatnije Rimljani raširili kultivaciju maline širom Evrope.
Vrste:
Ukrštanjem i kalemljenjem dobijeno je više sorti, a poznati nazivi su: malina, crvena jagoda, crvena kupina, planinska malina, pitoma kupina… Sorte maline (crvene maline) mogu prema važnosti da se podijele na sljedeće grupe:
1) sorte maline za proizvodne zasade: Vilamet (Willamette), Miker (Meeker), Gradina, Moling eksploit (Malling exploit);
2) sorte maline lokalnog značaja: Krupna dvorodna, Moling promis (Malling Promise), Podgorina, septembar, Heritidž (Heritage);
3) perspektivne sorte maline: čilkotin (Chilcotin), čilivok (Chilliwack), komoks (Comox), hajda (Haida), nutka (Nootka), skina (Skeena), titan (Titan), tjulamin (Tulameen) i maski (Matskyue), dvorodna sorta otem blis (Malling Autumn Bliss).
Nutritivni sastav:
Malina (100g):
- Kalorija 52
- Ukupno masti 0.7g
- Zasićene masti 0.1g
- Holesterol 0mg
- Natrijum 1mg
- Ugljenihidrati 11.9g
- Dijetalna vlakna 6.5g
- Šećeri 4.4g
- Proteini 1.2g
- Kalcijum 25mg
- Kalijum 151mg
Ljekovito dejstvo:
Plod maline u sebi sadrži:
- bjelančevine
- biljna vlakna
- bioflavonoide
- vitamin C
- vitamin E
- vitamine B
- glukozu
- eterična ulja
- organske kiseline (limunsku, salicilnu, elaginsku i jabučnu)
- pektin
- pentozu
- pentozan
- proteine
- saharozu
- tanine
- flavanol
- folnu kiselinu
- fruktozu
Plod ima jako antioksidantsko i antikancerogeno dejstvo. Pošto plod maline u sebi sadrži dosta ljekovitih materija i jakog je antioksidanskog dejstva, djeluje povoljno na organizam:
- jača imunološki sistem
- kao diuretik
- kod avitaminoze
- kod bolesti usta, grla i pluća
- kod dijareje
- kod menstrulanih problema
- kod nervoze
- kod problema sa jajnicima (čaj)
- kod povišene temperature
- kod šećerne bolesti
- na bolesti (infekcije) kože
- na smanjenje rizika od kancerogenih oboljenja
- na upale i infekcije bubrega, bešike i mokraćnih kanala
- normalizuje krvnu sliku
- poboljšava koncetraciju
- poboljšava cirkulaciju, itd.
Zanimljivosti:
List maline se praktično koristi samo u narodnoj medicini za ispiranje usne duplje kod upale njene sluzokože, kod upale ždrela i kod proliva. Ulazi u sastav mnogobrojnih mješavina za liječenje oboljenja kardio-vaskularnog, želudačno-crevnog sistema, menstrualnih i hormonskih poremećaja i avitaminoza. Također, ulazi sastav mješavina za tzv. proljetno čišćenje krvi. List maline može da zamijeni neke čajeve, kao što su idijski, gruzijski i ruski. U mnogim zemljama se plod koristi u naučnoj medicini kao sredstvo za izbacivanje tečnosti, kod proliva i ekcema. Ekstrakt iz ploda deluje protiv virusa. Pored toga on aktivira pankreas na lučenje insulina, pa time snižava šećer u krvi. Koristi se i u prehrambenoj industriji. U poslednje vrijeme se istražuje djelovanje maline na maligne ćelije. Ustanovljeno je da elaginska kiselina, koje ima dosta u malinama, sprječava umnožavanje ćelija raka. Preventino i suzbijajuće dejstvo ima i plod i čaj od lišća maline (i drugog jagodičastog voća: jagode, kupine i dr). U terapiji malignih oboljenja maline nisu lijek i ne mogu da ga zamijene, ali su dobra zaštita od tih bolesti.
Mliječni put ima ukus maline
Astronomi koji su testirali uzorak džinovskog oblaka prašine iz Mliječnog puta, kažu da bi on mogao imati ukus maline. The Guardian prenosi da su naučnici sa Instituta Maks Plank za Radio Astronomiju iz Bona istraživali ima li u Mliječnom putu amino kiselina. Nisu našli nijednu amino kiselinu, ali jesu etil format, hemikaliju koja se smatra zaslužnom za ukus malina. Astronomi su teleskopom IRAM analizirali elektromagnetsku radijaciju koju emituje vreli i gusti region Sagittariusa B2, i tom prilikom pronašli molekule etil formata, i to najveće koji su do sada pronađeni duboko u svemiru .„Etil format zaista malinama daje ukus, ali potrebno je još mnogo drugih molekula da bi se napravile svemirske maline,“ rekao je astronom Arno Beluš.