Ljekovita priroda: Perunika je biljka koju su stari Slaveni najviše cijenili. Samo 100 g zelenog lišća irisa sadrži čak 600 mg vitamina C. Korijen se daje bebama da ga grickaju dok im rastu zubi.
U Japanu ova biljka označava pobjedu, a u vrijeme Karla Velikog bila je kraljevski simbol.
Postoji više od 200 vrsta, najčešće plave boje sa žutim ili bijelim tačkama. Tu su i bijele, žute, bež, ljubičaste, roze i crvene perunike. Plavu narod odmilja zove i bogiša, jer se pokazala najdjelotvornijom u tradicionalnoj medicini. Cvjetaju od maja do jula, neke vrste i do septembra.
Bujnije su kada su na suncu, dok u sjenci nekad ne procvjetaju. Ova višegodišnja biljka tek poslije dvije ili tri godine može da se koristi u ljekovite svrhe.
Za lijek se skuplja u avgustu, septembru i oktobru. Nakon vađenja se odmah ljušti i stavlja u hladnu vodu da ne potamni. Zatim se suši sedam do devet dana na suncu, pa u hladu. Korijen ima slabiji miris koji podsjeća na ljubičicu, ali je jači kada se samelje. A melje se u prah tek pošto je potpuno osušen. Što duže stoji ljepše miriše, zbog sporog procesa fermentacije. Ukus je brašnjav, slatkasto gorak, zavisno od zemljišta.
Za ljekovite svrhe dovoljan je gram praha korijena, pomiješan s hranom kao začin. Ili, pola kašičice praha prelijte sa 2 dl hladne vode, ostavite preko noći, pa procijedite i malo zagrijte. Pijte dva puta dnevno tokom dana. Ovaj čaj poboljšava rad jetre i žuči, sprečava povraćanje i migrenu uzrokovanu želučanim smetnjama. Pomaže i kod izostanka menstruacije, žgaravice i hronične upale želuca i crijeva, kao i mokraćnih organa. Djelotvoran je i kod plućnih bolesti, hroničnog kašlja, astme i emfizema. Pokazalo se i da smiruje bolove nakon operacije ili amputacije ekstremiteta.
Korijen se daje i maloj djeci da ga grickaju dok im rastu prvi zubići, jer ublažava svrab, bol i smanjuje nervozu. Pojedine vrste se koriste u industriji mirisa i parfema, ali i za paste za zube jer sadrže smolu, tanin i eterična ulja. Osim toga, ima miristinsku i oleinsku kiselinu, šećer, skrob, sluz, a u samo 100 g zelenog lišća čak 600 mg vitamina C! List se koristi jedino svjež jer sušenjem gubi ljekovitost. U ishrani se koristi kao salata, pomiješana s drugim povrćem, a kao lijek za opekotine i čireve. Na problematično mjesto na koži dovoljno je da se stave izmrvljeni svježi listovi i prekriju lanenom krpom ili zavojem.
SLATKO VINO ČISTI ORGANIZAM
Kašičica korijena u prahu rastvorena u čaši slatkog vina ili ječmenoj vodi čisti organizam od toksina i nečistoća putem probave. Pije se tokom dana polako, u gutljajima.
Za smanjenje otečenih žlijezda preporučuje se djelimično skuhan korijen, koji bi trebalo da bude mek i takav se stavlja na otečene žlijezde. Rane koje teško zarastaju, narodni ljekari posipaju prahom od korijena.