Zahvaljujući grupi entuzijasta, banjalučki termalni izvori i banje, od kojih su neke proglašene i nacionalnim spomenikom Bosne i Hercegovine, spašene su od sigurnog propadanja i zaborava.
Sve je krenulo 2005. godine, kada je nekolicina građana shvatila da se naša životna sredina, te kulturno-historijska i prirodna bogatstava uništavaju i propadaju, te je osnovano udruženju Eko kultura, sa jednim ciljem, da se pozabavi ovim problemom. Svojim radom i zalaganjem su uspjeli da ponovo stave u funkciju zapuštene i zaboravljene banje uz samu obalu Vrbasa, poznate kao plaža ‘Vrućica’.
“Na plaži Vrućici, koja je po regulacionom planu proglašena botaničkim vrtom, nalazi se pet banja, od kojih su tri proglašene nacionalnim spomenicima, banja Direklija, Kraljičina banja i mjesto i ostaci banje Šugavice”, pojašnjava predsjednik udruženja građana ‘Eko kultura’, Dragoslav Kantar i dodaje da je posjetiteljima posebna atrakcijabanja Direklija, jer je smještena u stijeni i izgleda kao pećina.
Ime je dobila po kamenom rimskom “direku” odnosno stubu koji je stajao na ulasku u samu pećinu u kojoj se nalazi kada, odnosno banja. Direk je služio kao putokaz (miljokaz) po kojem su se putnici orjentisali.
I samo udruženje Eko kultura je otkrilo jedan izvor i od njega napravili banju “Luku”, odnosno Lučku banju.
Prema Kantarovim riječima postoji mnoštvo dokaza koji govore u prilog tezi da su upravo ove banje kolijevka Banja Luke. Pokrenut je projekat istog imena, koji sadrži sve detalje o budućem izgledu botaničkog vrta ‘Vrućica’.
Što se tiče ljekovitosti ovih banja, za njih su znali još i stari Rimljani, a i neke studije koje su rađene sredinom prošlog vijeka pokazale su da su ovo jedne od najljekovitijih banja na prostoru Balkanskog poluostrva. Geotermalni izvori temperature od 30 do 36 stepeni + C, koriste se za liječenje očnih oboljenja, reume, srčana i nervnih oboljenja.
Na pitanje da li ima saznanja od kada datiraju ovi izvori i kada je ova oblast po prvi put naseljena, Kantar kaže da je po nekim nezvaničnim informacijama ovo područje bilo naseljeno i prije 1400 godine, ali i da će studija koja se trenutno provodi zasigurno otkriti preciznije vremensko razdoblje.
Iako na dohvat ruke imaju prirodno liječilište svjest građana Banja Luke o banjama je vrlo niska.
“Građani uglavnom dolaze u ljetnom periodu ili u noćnim satima kada se uglavnom dešavaju problemi, kao sto su paljenje vatre, lupanje, bacanje smeća, razbijanje flaša i ostali vandalski činovi nad banjama i okolnim prostorom. Naravno policija je upoznata sa ovim problemima, ali se slabo vodi briga od strane nadležnih institucija, gotovo nikakva. Mi se iskreno nadamo da će ovi problemi proći i da će projekat ‘Kolijevka Banjaluke’ ugledati svjetlo dana”, kaže na kraju razgovora Kantar.