Sasvim je izvjesno da će partija bošnjačkog desnog centra (SDA + SBB) pobijediti u gotovo svim opštinama u Federaciji BiH u kojima su Bošnjaci u većini. To znači da će i Opština Centar u Sarajevu konačno prestati da bude “posljednji bastion građanske BiH” što je do sada, barem nezvanično i “u priči” ili “na priči” bila.
Svi su izgledi da će Opština Centar postati “kolateralna šteta” jednog velikog zamaha jedne velike sile, jedne velike snage bošnjačkog desnog centra koji svojom pobjedom na ovim lokalnim izborima kani dokrajčiti i posljednju pomisao na građanski koncept države. Time će se okončati svi dosadašnji “pokušaji podjele BiH” i pristupiti utvrđivanju trase i konačnom izvođenju javnih radova na stvarnoj podjeli Federacije BiH na hrvatske i bošnjačke opštine koje bi ušle u sastav eventualnih entiteta.
Etnopartijske centrale su odlučile da je nepotrebno odlagati neminovno. Odlučile su se pozabaviti arhitekturom i (da ne kažem “urbanističkim”) prostornim uređenjem naših sudbina koristeći se mikromenadžmentom na lokalnom, opštinskom nivou. To će se odraziti na višem nivou tako što će Sarajevo i Mostar postati “glavni” iliti “stolni gradovi” konstitutivnih naroda (čitaj: centrala partija koje pretenduju na ekskluzivno etnonacionalno predstavljanje konstitutivnih naroda), a niti jedan grad u državi, Federaciji, pa čak ni opština, neće se moći zvati ili smatrati, praktično ili simbolično “centrom” za sve građane BiH. Država će biti decentralizovana u tom smislu, ali centralizacija će dolaziti iz partija, svaka u svom ataru.
Buđenje
Ne moramo biti veliki proroci da bi predvidjeli da će preuzimanje svih opština od strane etnonacionalnih stranaka značiti totalnu pobjedu etničkog i totalni poraz građanskog principa. Na stranu što će etnonacionalne partije monopolizirati opštine i od njih napraviti firme, partijske korporacije forsirajući poduz/etničku politiku državnog kapitalizma i marginalizirajući poslovne inicijative onih građana koji nisu u dodiru s njima, već će u svakoj od tih opština zavladati majorizacija. Pobjedničke etnonacionalne partije će uspostaviti dominaciju i kulturnu hegemoniju najbrojnijeg naroda (kojeg predstavljaju i čiji mandat su dobili na izborima) nad “manjinama” što će automatski proizvesti “građane drugog reda” i prouzrokovati posljednji talas iseljavanja, završnu fazu etničkih čišćenja, a time i međusobnog udaljavanja “konstitutivnih naroda” i njihovih teritorija. Neće proći dugo, a sa nostalgijom ćemo se sjećati vremena u kojima smo imali dvije škole pod jednim krovom.
To će zasigurno biti pobjeda za sve one koji se posljednjih tridesetak godina bore za nadmoć i prevlast svoga naroda nad drugim (ili pak za “sopstveni rahatluk” bez drugih na sopstvenoj teritoriji), a veliki poraz za sve one koji su vjerovali u slobodu i ravnopravnost svih ljudi: svih građana i građanki Sarajeva i Bosne i Hercegovine; konačni poraz za koje ni Bosna i Hercegovina, ni Sarajevo, ni Centar nisu nipošto smjeli ikada postati simbolima sebične i paranoične borbe za etničku teritoriju i dominaciju/samoizolaciju na njoj i u njoj, već upravo suprotno: trebali su ostati simbolima nesebične borbe za slobodu i ravnopravnost svih građana i građanki Bosne i Hercegovine, borbe za individualna prava i slobode.
Opština Centar je do sada bila nekakvim nezvaničnim simbolom te borbe. Ako ona padne nestaće ne samo gradskog jezgra već i građanskog jezgra koje simbolično, kao posljednje utočište “građanskih utopista”, drži na okupu ideju, nadu ili čak vjeru u jednu građansku Bosnu i Hercegovinu. Nestaće jednog sna, jedne oaze i probudićemo se u surovoj etnokratskoj pustinji.
Snaga
Desni centar insistira na snazi. U ovom slučaju snaga se može pokazati najvećom slabošću. Jer ako bošnjački centar-desnica u stampedu pregazi Opštinu Centar, to će možda biti velika pobjeda za jednu partiju i njenu koaliciju, ali još veći poraz za građansku Bosnu i Hercegovinu (tj. onaj dio ustava koji pominje i “konstitutivne građane”).
Nadmetanje snaga, sila i silnika, moći i moćnika može u trenu pokidati jednu krhku i rafiniranu ideju koja jedva da preživljava u Bosni i Hercegovini između ostalog i u simbolu opštine Centar. Za njenu popravku će biti potrebne godine, a naročito znanje i umijeće kojeg je sve manje upravo zahvaljujući odlivu mozgova.
Mudro bi bilo ostaviti Centar da bude građanski, liberalan i progresivan, prepustiti ga malim partijama kao neutralni i pozitivni nukleus grada, kantona, entiteta, države i tako ga decentralizovati od velikih partijskih centrala. Učiniti ga, između ostalog, studentskim centrom napredne omladine BiH i regije. Kulturnim centrom savremene umjetnosti BiH i regije. Poligonom liberalne i progresivne misli BiH i regije. Možda bi tako nešto mogli dogovoriti lideri velikih partija uz asistenciju ambasadora ili ambasadorica velikih sila kao za Mostar, ali o tome ne odlučuje visoka politika. O tome ne odlučuje niko “odozgo”. O tome se odlučuje “odozdo”. O tome odlučuje direktna demokratija, tj. odlučuju sami građani Centra.
Poenta:
Građani Centra trebaju znati da će drugog oktobra odlučiti ne samo budućnost opštine Centar, ne samo budućnost Sarajeva kao glavnog grada svih građana BiH, već i budućnost Bosne i Hercegovine.
Ako izaberu etnonacionalnu koaliciju desnog centra, već trećeg oktobra na političkoj mapi Bosne i Hercegovine neće postojati više ništa što čini Bosnu i Hercegovinu iole građanskom. Već trećeg oktobra ti isti građani Centra, (a s njima i svi ostali građani Sarajeva) će zvanično izgubiti svaki argument u svojoj (nerijetko samopravičnoj) građanskoj kritici drugih etnonacionalnih centara i politika njihovih etnopartijskih centrala u Bosni i Hercegovini. Od trećeg oktobra će se zvanično raditi o licemjerju građana Sarajeva koji se ni po čemu ne razlikuju od onih na koje se obrušavaju u “opštenavodnoj odbrani” građanske BiH.
Trećeg oktobra će nestati ne samo gradsko jezgro nekada kosmopolitskog Sarajeva, već i građansko jezgro Bosne i Hercegovine. Nestaće mogućnost koegzistencije demokratskog građanskog principa sa etnokratskim i etnokratija će trijumfalno pobijediti.
Možda je to i dobro. Da konačno spalimo iluzije o sebi. Da se probudimo u stvarnosti. Da pođemo dalje. Da osnujemo negdje na nekoj ledini, na nekoj visoravni neku svoju opštinu, izgradimo od temelja na “ničijoj zemlji” svoj “obećani grad”, pa makar iznad hiljadu metara nadmorske visine.